Narodni tribun, prosvjetni radnik i svještenik PantoVeković rođen je 1869. godine u Lušcu, u porodici Uroša i Tole, rođene Bojičić sa Buča ( tada su se prezivali Pajković, a zatim su uzeli prezime Veković, po Veku, Uroševom ocu). Bio je prva radost u porodici, a imao je još četiri sestre i dva brata - Milosavu, Krstinju, Divnu, Jelenu, Novaka i Ljuba). Učio je u osnovnoj školi pri manastiru Đurđevi Stupovi, učenje u Nižoj gimnaziji je okončao u Skoplju, a potom je završio i učenje u Bogoslovsko-učiteljskoj školi u Prizrenu.
Zanimljivo je da je ta škola trebala da se otvori najprije pri manastiru Dečani u Peći, pa se, povodom toga, 1870. godine njegovo bratstvo obratilo takvim zahtjevom nadležnim službama Kneževine Srbije. Međutim, prije toga, 1857. godine učitelj Nikola Musulin, rodom iz Musulina u Gorskom kotaru, koji je učiteljovao u Prizrenu, Skadru, na Cetinju, u Velikom Gradištu, Smederevu i u Beogradu, koji je, između ostalog, poznat i po tome što je 1859. godine pronašao kod svještenika Sima Popovića u selu Dvoranu ,,prizrenski rukopis Dušanovog zakonika“ i odnio ga u Beograd, počeo je svoju borbu da se škola osnuje, upravo, u Prizrenu. Tako je raško-prizrenski mitropolit Melentije pristao na njegov predlog i 1. oktobra 1871. godine škola je počela s radom.
Poslije završenog školovanja u toj obrazovnoj ustanovi Panto se odlučio za učiteljski poziv i počeo je da službuje u Skoplju. Uskoro se oženio Kosarom, kćerkom prote Grujića i dobili su petoro djece. Međutim, predivnu porodičnu sliku i sreću ubrzo je razbila velika tragedija - od epidemije malarije koja je bila zahvatila taj dio Makedonije umrlo mu je četvoro djece i supruga. U životu je ostao sin Dobrivoje, kojeg je doveo u Lužac i ostavio kod roditelja.
Sva prilika da je taj užas koji je doživio i preživio, pored ljubavi prema Bogu i svojoj vjeri, koja je bila prisutna od ranog djetinjstva, uticao na to da postane kaluđer i to upravo u manastiru Đurđevi Stupovi. Zanimljivo je da su Manastir, onda kada je po prvi put popaljen i opustošen ( a paljen je od strane turskih zavojevača i domaćih pomagača još četiri puta, a gađan više puta iz topova sa Jasikovca), vjerovatno 1738. godine, a možda i nešto prije, od strane nekadašnjeg pravoslavca koji je primio islam, Mahmud-paše od Crnojevića, održavali, ali i vršili službe u njemu, upravo, svještenici iz roda Đuraškovića sa Cetinja ( Gornji Ceklin) koji su se, nekako u to vrijeme, naselili u Lušcu ( Pajkovići, Popovići i Tomaševići), a čijem je rodu pripadao i Panto. Poznato je da se jedan od njih, pop Maksim Popović, pop-Lužac, 1898. godine, sa još 29 junaka iz beranskog kraja, zatvorio u manastir Đurđevi Stupovi, spreman da pogine i da ga odbrani od turskih silnika i domaćeg poislamljenog stanovništva. Još jedan junak i narodni prvak, Lazo Pajković, rođak Pantov, kojeg je jedino spomenuo Marko Cemović u svojoj knjizi "Vasojevići“, prenoseći ono što je zapisao ljetopisac Đurđevih Stupova, obješen je marta 1825. godine ispred Manastira od strane Turaka. Pored Pajkovića tada su stradali popovi Vukašin i Milovan iz Budimlje i Radovan Bogavac, a postoje pretpostavke da ih je bilo i više.
Tako je Panto Veković (Pajković), dobivši duhovno ime Prokopije, postao arhimandrit, odnosno protosinđel, mitrpolitski namjesnik i iguman, upravo, manastira Đurđevi Stupovi.
Međutim, pored svih tih jasnih činjenica, koje rijetko ko i spominje, ono što se uporno prećutkuje i, takođe, veoma rijetko objavljuje jeste to da je Prokopije Veković prvi predavač iz beranskog kraja u beranskoj gimnaziji, koja je osnovana ukazom Vlade Kraljevine Crne Gore 31. avgusta 1913. godine. Inače, sa nastavom za 138 učenika započelo se šestog novembra iste godine. Pored Prokopija, bila su još tri predavača, svi sa strane: Kosta Kostić, ujedno i prvi upravnik škole, Miho Domančić i Ivo Ipšić. Postoje podaci da je Panto bio i jedan od osnivača škole u Lubnicama, a i o tome da je učiteljovao u njoj.
Patriotski, prosvjetni i svještenički rad Panta Vekovića smetao je i te kako Turcima i domaćem muslimanskom življu, pa su se trudili na sve načine da ga i osujete. Tako su njega i nekoliko poznatih i uglednih žitelja beranskog kraja, Donjeg Polimlja, lažno optužili i početkom jula 1910. godine, samo dvije godine prije nego li će biti potučeni do nogu i zauvijek protjerani iz Crne Gore, i izveli na prijeki vojni sud. Osuđeni su na batinjanje, koje je izvršeno na današnjem Njegoševom trgu, nekadašnjoj pijaci - Prokopije je ostavljen na zemlji, jer su dželati mislili da je mrtav; međutim, jedna od pravoslavnih žena, koja je stanovala u blizini, uvukla ga je u svoje dvorište i o tome je obavijestila njegovu sestru Divnu, koja ga je brigom i znanjem spasila od sigurne smrti. Pored ožiljaka u duši, ostao mu je od užasnog bičevanja i veliki ožiljak na desnoj sljepoočnici.
Inače, Panto Veković je zastupao Raško-prizrensku mitropoliju, a pored toga šest godina je bio iguman, odnosno, nastojatelj manastira Đurđevi Stupovi.
I samo što je predahnuo od turskog zuluma, naišao je Prvi svjetski rat i nove muke, jer su ga austrijske vlasti poslale u Mađarsku, u zloglasni logor Boldogason, u kojem je ostao dok nije ukinut. Po povratku u rodni kraj postavljen je za komandanta mjesta Rožaje. U međuvremenu, izabran je za poslanika Velike narodne skupštine, koja je održana 1918. godine u Podgorici.
Prokopije Veković je usnuo u Gospodu četvrtog marta 1919. godine i sahranjen je, uz velike crkvene i građanske počasti, na manastirskom groblju Borje.
Dvadesetšest godina poslije njegove smrti, odnosno maja 1945. godine, beranski komunisti-partizani na mučki, svirepi i kukavički način ubili su njegovu sestru Divnu, na Zidanom Mostu, u Sloveniji, zatim njegovog sina, jedinog preostalog od petoro djece, Dobrivoja, domara beranske gimnazije, koji je preživio golgotu u Sloveniji i koji je bio stigao do Beograda, a ubili su i njegovog unuka, gimnazijskog maturanta, Dobrivojevog sina Novicu, negdje na nekom od stratišta u Sloveniji.
Danas u Beranama, na mjestu gdje su Turci bičevali beranske rodoljube i junake, ne postoji spomen-ploča sa njihovim imenima i prezimenima, u zgradi gimnazije ne postoji tabla s imenima prvih njenih nastavnika, a među njima i Panta Prokopija Vekovića, a o ostalim propustima da i ne napominjemo.
Milija Pajković
Fotografija: foto-arhiva M. Pajkovića
