Opština Berane je 27. avgusta objavila Javni konkurs za dodjelu sredstava za finansiranje projekata nevladinim organizacijama za 2019. godinu.
Prema objavljenom Javnom konkursu, pozivaju se nevladine organizacije koje imaju kapacitete i iskustvo da prijave projekte na konkurs kojim mogu doprinijeti realizaciji prioriteta kojim se: “Obezbjeđuje raznovrsnost, kvalitet i doprinos održivosti usluga u oblasti socijalne, zdravstvene i dječje zaštite, zaštite djece i omladine sa smetnjama i teškoćama u razvoju, osoba sa invaliditetom, rodne ravnopravnosti i drugih oblika zaštite; Afirmišu kulturni potencijali, tradicija i kulturne posebnosti opštine, inicijative i aktivnosti u cilju podizanja nivoa urbane kulture i očuvanja kulturne baštine; Doprinosi očuvanju životne sredine i održivog razvoja; Podstiče ekonomski razvoj Opštine”.
Ukupan iznos sredstava koja se mogu raspodijeliti konkursom je 32.000 eura, a u daljem dijelu se preciziraju uslovi po kojima će se bodovati dospjeli projekti i vršiti raspodjela sredstava. Precizirano je i da se konkurs završava 25. septembra. Uz to, Opština je istog dana, u skladu sa zakonskim propisima, raspisala i Javni poziv za prijavu kandidata za Listu nezavisnih procjenjivača za 2019. godinu.
Kako je, pored ostalog, navedeno u Pozivu, zainteresovani prijave mogu dostavljati do 10. oktobra, a „nakon provjere ispunjenosti traženih uslova u prijavama, Komisija će utvrditi Listu nezavisnih procjenjivača za 2019. godinu i objaviti je na internet stranici, najkasnije 10. dana nakon isteka roka iz ovog javnog poziva“. Takođe, navedeno je u Javnom pozivu, „Ugovor sa nezavisnim procjenjivačem zaključuje predsjednik Opštine“.
Na prvi pogled, tekstovi konkursa i poziva su „pomozi Bože“. Sve bi u njima bilo korektno i obavljeno shodno zakonskim propisima, da nije jedne „sitnice“- vremenskog perioda kada su objavljeni. Jer, ne radi se o prvom kvartalu godine, kada je, shodno Zakonu o NVO, morao da se raspiše Javni konkurs, već o kraju trećeg i početku četvrtog kvartala.
Kako je precizirano Zakonom o nevladinim organizacijama, “Javni konkurs se objavljuje na internet stranici organa državne uprave nadležnog za oblast iz stava 1 ovog člana i internet portalu elektronske uprave (u daljem tekstu: portal e-uprave), do 1. marta u godini za koju se vrši raspodjela sredstava”.
Znači, već samo raspisivanje Javnog konkursa Opštine Berane nije obavljeno u skladu sa Zakonom o NVO. Samim tim i buduća raspodjela sredstava za NVO, ma koliko bili dobri i potrebni odobreni projekti, imaće svojstvo nezakonitosti, što nas vraća na neki raniji, a ne tako daleki, vremenski period. No, ni kašnjenje sa raspodjelom sredstava NVO za 2019. godinu nije najveći problem sa ovogodišnjom raspodjelom, jer će ono usloviti nemogućnost realizacije odobrenih projekata, pa će već iduće godine u najtežoj situaciji, a ni krive ni dužne, biti same NVO čiji projekti budu podržani od strane beranske lokalne uprave za 2019. godinu. Jer, sve i da se NVO striktno drže zadatih projektnih aktivnosti i planiranih vremenskih rokova za realizaciju projekata, teško da će moći da pravdaju dodijeljena im sredstva!
Podsjetimo, prijavljivanje na Javni konkurs završava 25. septembra. Zainteresovani nezavisni procjenjivači mogu dostavljati kandidature, do 10. oktobra, a biće odabrani do 20-og istog mjeseca. Znači, nezavisni procjenjivači svoj posao ne mogu početi prije kraja oktobra. Ukoliko se uzme u obzir činjenica da će procjenjivačima i Komisiji za raspodjelu sredstava nevladinim organizacijama za 2019. godinu trebati da održe, najmanje, tri sastanka, sigurno je da Odluka o dodjeli sredstava i potpisivanje ugovora neće moći da se obavi prije kraja novembra ( i to po ubrzanoj proceduri). Samim tim, do uplate sredstava nevladinim organizacijama neće doći prije početka decembra. To znači da će nevladine organizacije, čiji projekti budu podržani, imati samo mjesec dana da realizuju projekte, kako bi mogli da utrošena sredstva i pravdaju.
No, shodno potpisanim ugovorima, naravno, moguće je i da neki od projekata traje još dodatnih mjesec dana (januar 2020. godine), jer se naredni Javni konkurs, ako se lokalna uprava bude držala slova Zakona o NVO, mora raspisati do prvog marta. A, za 30- tak dana, jasno je to, teško je organizovati jednu- dvije aktivnosti, a kamo li realizovati kompletan projekat. Iz tog razloga, na sljedećem javnom konkursu, za 2020. godinu, neće moći da učestvuju one organizacije koje ne pravdaju sredstva iz ove godine. Ne, bar, prema slovu zakona.
U tom slučaju, radiće se o klasičnoj diskriminaciji dijela NVO, jer, ne svojom krivicom, a po automatizmu, one neće imati prilike da konkurišu za dodjelu sredstava za narednu godinu. To je pod pretpostavkom da se Opština, u narednom periodu, odluči da se drži Zakona o NVO.
U suprotnom, dešavaće se stvari koje su već viđane. Da se sredstva dodjeljuju organizacijama kojima to, prema zakonu i donešenim odlukama lokalne uprave, nije bilo moguće. Ni u tim slučajevima, u ranijem periodu, neke od NVO kojima su dodjeljivana sredstva koja nijesu mogla pravdati, nijesu bile krive za to. One nijesu mogle pravdati utrošena sredstva narativnim i finansijskim izvještajima, zbog kašnjenja lokalne uprave sa raspisivanjem konkursa ili isplatom odobrenih sredstava.
Podsjetimo, tako je bilo sa dodjelom sredstava za NVO 2014 i 2015- te godine, pa je proces dodjele sredstava bio doveden do tolikog apsurda da su, na primjer, prema odobrenim sredstvima Opštine Berane nevladine organizacije prvo realizovale projekte iz 2015. godine, a tek nakon toga iz 2014- te!? Radilo se o istim NVO koje su dobijale sredstva za obje godine. A, prema zakonu i skupštinskoj odluci, neke od NVO 2015- te godine nijesu mogle ni konkurisati, jer nijesu bile u mogućnosti realizovati projekte od godinu dana ranije za koje su im bila odobrena sredstva, ali ne i uplaćena! A konkurisale su! I dodjeljivana su im sredstva!?
No, da u svemu lošem treba tražiti i nešto dobro, pokazuje, ipak, i ovogodišnja dodjela sredstava NVO-u u Beranama. U konkretnom slučaju, to je da se vidi kako na NVO gleda lokalna vlast. Jer, raspisivanjem konkursa u vrijeme kad bi odobreni projekti trebali da budu u završnoj fazi realizacije, lokalna uprava pokazuje da NVO prije vidi kao “nužno zlo”, nego partnera. Tako i postaje jasnije, zašto u Beranama nema većeg broja razvijenijih i prepoznatljivijih NVO od postojećeg.
Ne pravdaš projekat za tekuću godinu, dobiješ sredstva i za prethodnu!?
Da se ovogodišnjim kašnjenjem sa finansiranjem projekata NVO ne dešava prvi put da Opština stavlja u tešku situaciju organizacije čiji će projekti biti podržani, pokazuju primjeri iz 2014- te i 2015- te godine. Tada su, Odlukom Komisije za raspodjelu sredstava NVO za 2015. godinu, podržani i projekti pojedinih organizacija koje su sredstva dobile i za 2014-tu, a koje nijesu pravdale utrošena sredstva, što je suprotno propisanim odredbama. Tako je Opština Berane demonstrirala neodgovoran odnos prema sredstvima građana Berana, ali i da je ne interesuje jačanje nevladinih organizacija, kao i da ima svoje miljenike u tom sektoru.
To je, tada, bilo jasno nakon dobijenih odgovora iz lokalne uprave, odnosno tadašnjih Sekretarijata za sport, kulturu, mlade i NVO i Sekretarijata za ekonomski razvoj i finansije, koji su na postavljena pitanja NVO Spona dostavili podatke o nevladinim organizacijama čiji su projekti podržani na konkursima za 2014. I 2015. godinu, kao i odobrenim i isplaćenim sredstvima.
Iz Sekretarijata za sport, kulturu, mlade i saradnju sa NVO je tada precizirano da je opštinska Komisija za raspodjelu sredstava nevladinim organizacijama za 2015-tu godinu donijala Odluku da se podrži, ukupno, deset projekata NVO-a, od čega su dvije bile sa posebnim statusom. Naveli su i koliko je opredijeljeno sredstava za svaki odobreni projekat.
Upoređujući podatke iz pomenutog sa podacima dobijenim iz Sekretarijata za ekonomski razvoj i finansije, koji je dostavio podatke o isplaćenim sredstvima, došloi se do činjenice da je od odobrenih 15.969 eura za realizaciju deset projekata, do početka četvrtog kvartala, lokalna uprava isplatila tek 4.639 eura, odnosno oko četvrtinu odobrenih sredstava. Do kraja godine, prema podacima tog Sekretarijata, za projekte koji su podržani Odlukom Komisije za raspodjelu sredstava NVO-u, trebalo je da se isplati još 11.330 eura. Moglo se,tada, pomisliti da lokalna uprava uplaćuje sredstva po utvrđenoj dinamici i po završenim fazama projekata ili da u budžetu nije bilo sredstava, da nije poređenja sa raspodjelom i isplatom sredstava za prethodnu godinu, koja je pokazala nezainteresovanost lokalne vlasti prema realizaciji projekata koji su finansirani iz Budžeta opštine, te favorizovanja pojedinih NVO.
Naime, upoređivanjem podataka o raspodjeli sredstava Komisije za 2015-tu i prethodnu godinu, bilo je evidentno da je od deset NVO koje su 2015. godine prošle na Konkursu njih šest dobilo sredstva i 2014-te godine, ali da ih nijesu pravdale, odnosno da projekti nijesu realizovani.
Kako je tada odgovoreno iz Sekretarijata za sport, kulturu, mlade i saradnju sa NVO, NVO Sponi je tada odbijen dio zahtjeva kojim su tražene: „Kopije narativnih i finansijskih izvještaja nevladinih organizacija o realizovanim aktivnostima kojima su pravdali utrošak odobrenih sredstava za realizaciju odobrenih projekata u 2014. godini, jer je Sekretarijat utvrdio da nije u posjedu tražene informacije“!?
Tako je Opština Berane pokazala da ne obavlja svoj posao kada su u pitanju NVO, niti je interesuje kako se troši novac građana, kao i da opštinska Komisija ima lak posao prilikom izbora projekata koje treba finansirati jer, izgleda, ima miljenike u NVO sektoru pa nije bio bitan kvalitet projekata, već koliko i da li je neka od beranskih NVO omiljena među onima koji su o raspodjeli sredstava i odlučivali.
Treba naglasiti da Sekretarijat nadležan za saradnju sa NVO i nije mogao posjedovati narativne i finansijske izvještaje o realizovanim projektima jer isti nijesu ni realizovani, niti su mogli biti realizovani, jer lokalna uprava, uprkos donešenoj Odluci o sufinansiranju programa NVO-a, istim nije isplatila odobrena novčana sredstva.
Saša Radunović
